زنگ خطر بحران در استان البرز؛ قطع همزمان و بی‌برنامه آب و برق
در گرمای شدید تابستان، مردم استان البرز با بحران بی‌سابقه‌ای از قطعی‌های همزمان آب و برق مواجه شده‌اند؛ بحرانی که نه‌تنها آسایش و سلامت خانوارها را سلب کرده، بلکه زیان‌های گسترده‌ای به مشاغل، آموزش، درمان و روان جامعه وارد ساخته است.
در هفته‌های اخیر، استان البرز با موج گسترده‌ای از قطعی آب، کاهش فشار شبکه و اختلال در دسترسی به آب شرب روبه‌رو بوده است؛ معضلی که از محله‌های پرتراکم کرج تا شهرهای اقماری مانند فردیس، نظرآباد، ساوجبلاغ و حتی مناطقی از طالقان را درگیر کرده و نارضایتی عمومی را به‌دنبال داشته است.
به گزارش تسنیم از کرج، متولیان، علت اصلی این وضعیت را کاهش شدید بارندگی، افت سطح منابع زیرزمینی، کاهش ذخیره سد طالقان و افزایش کم‌سابقه مصرف آب در روزهای گرم تابستان اعلام کرده‌اند. مدیرعامل آبفای البرز اعلام کرده که امسال با بیشترین افت منابع در یک دهه اخیر روبه‌رو هستیم. ذخایر سد طالقان حدود 30 درصد کمتر از سال گذشته بوده و مصرف در برخی مناطق تا 15 درصد افزایش یافته است.
اما این بحران فقط به حوزه آب محدود نمی‌شود و افزایش شدید دما در هفته‌های اخیر، مصرف برق را نیز به‌شدت بالا برده و فشار زیادی به شبکه برق استان وارد ساخته است. کولرهای آبی به‌طور مستقیم وابسته به تأمین آب هستند و در بسیاری از محلات، قطع همزمان آب و برق زندگی مردم را مختل کرده است.
البرز در تنگنای همزمان
برای بسیاری از خانوارهای البرزی، به‌ویژه در مناطق پرجمعیت کرج، فردیس، مارلیک و هشتگرد، قطع آب و برق دیگر فقط یک اختلال ساده نیست؛ به معنای واقعی کلمه، بحران زندگی است. در آپارتمان‌های چند طبقه، وقتی برق قطع می‌شود، پمپ‌های آب از کار می‌افتد و حتی دسترسی به آب شرب هم غیرممکن می‌شود.
در خانه‌هایی که سالمندان یا بیماران خاص زندگی می‌کنند، هر ساعت خاموشی می‌تواند به خطر جانی منجر شود. نبود برق برای استفاده از دستگاه‌های تنفسی، تجهیزات سرمایشی یا حتی یخچال‌های دارویی به معضلی جدی تبدیل شده است. مادران دارای کودکان خردسال از گرما، بی‌نظمی در تغذیه و مشکلات بهداشتی گلایه دارند.
بسیاری از آن‌ها شب‌ها به‌دلیل گرمای بی‌برقی نمی‌توانند کودکانشان را بخوابانند و روزها را با اضطراب خاموشی‌های بی‌موقع پشت سر می‌گذارند. کسب‌وکارهای کوچک، بیشترین ضربه را خورده‌اند؛ نانوایی‌هایی که ناتوان از پخت نان مانده‌اند، فروشگاه‌هایی که مواد غذایی یخ‌زده‌شان فاسد شده، آرایشگاه‌هایی که به مشتری‌ها وقت داده‌اند اما وسط کار برق می‌رود و مغازه‌دارانی که دیگر نمی‌دانند چطور باید اجناسشان را حفظ کنند و مشتریان را راضی نگه دارند.
بحران پنهان، زیر پای البرز
در بازار میوه و تره‌بار، گرمای بدون یخچال یعنی افت کیفیت محصولات و ضرر مستقیم. صاحبان فروشگاه‌ها می‌گویند در این روزها نه‌فقط درآمدی ندارند، بلکه هزینه‌ها بیشتر هم شده است. وقتی برای چند روز متوالی، درآمد روزانه کاهش یابد یا صفر شود، دیگر بحث فقط یک خاموشی نیست؛ این آسیب مستقیم به معیشت خانواده‌هاست.
در همین حال، برخی کارشناسان محیط‌زیست نیز در رابطه با اثرات درازمدت بحران هشدار داده‌اند. افت سطح منابع آب‌های زیرزمینی می‌تواند منجر به فرونشست زمین شود. در مناطق غربی استان البرز نشانه‌هایی از این پدیده گزارش شده که در صورت تداوم، می‌تواند زیرساخت‌های شهری را تهدید کند.
سرانه مصرف آب در استان البرز طبق برخی برآوردها، بیش از 200 لیتر در روز برای هر نفر بوده، درحالی‌که استاندارد جهانی برای شرایط اقلیمی مشابه، کمتر از 150 لیتر است. همچنین، مصرف برق در روزهای پیک تابستانی به حدی افزایش یافته که شرکت توزیع برق در چند منطقه ناچار به اعمال مدیریت بار شده است.
بی‌برنامگی؛ زخم عمیق‌تر از خود قطعی
این وضعیت پیچیده، نشان می‌دهد که بحران آب و برق در استان به‌هیچ‌وجه دو مسئله جدا از یکدیگر نیستند، بلکه تأثیر متقابل آن‌ها می‌تواند تمام ابعاد زندگی شهروندان را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ از بهداشت و سلامت گرفته تا آسایش، رفاه، امنیت غذایی و ثبات اجتماعی.
شاید اگر زمان قطعی‌ها مشخص بود، مردم بهتر می‌توانستند برنامه‌ریزی کنند، اما چیزی که اعتراض‌ها را تشدید کرده، بی‌برنامگی و تغییر مکرر زمان‌بندی‌هاست. جدول‌های اعلام‌شده توسط شرکت برق گاه اعمال نمی‌شود، یا مناطق خارج از جدول دچار خاموشی می‌شوند. بعضی مناطق روزی دو بار قطعی دارند و برخی مناطق با وجود عدم اعلام، دچار بی‌برقی می‌شوند.
این بی‌اطلاعی و بی‌نظمی، فشار روانی بسیاری به خانواده‌ها وارد کرده است. والدینی که نمی‌دانند کلاس‌های تابستانه فرزندشان چه می‌شود، افرادی که زمان دارو یا درمانشان با قطعی برق تداخل دارد، یا کارمندانی که ناچارند در خانه‌های گرم و بی‌نور کار کنند؛ همه این‌ها موجب شده نوعی احساس بی‌پناهی و نادیده‌انگاری در بین مردم شکل گیرد.
وقتی اعتماد به خدمات عمومی در خاموشی فرو می‌رود
بخش تلخ‌تر ماجرا آنجاست که بسیاری از شهروندان حس می‌کنند صدایشان شنیده نمی‌شود. مردم گلایه دارند که در رسانه‌ها از همراهی و صبر صحبت می‌شود، اما از پاسخگویی و جبران خبری نیست. برخی می‌پرسند که اگر خسارتی به لوازم برقی آن‌ها وارد شود، چه نهادی پاسخگوست؟ اگر در مغازه‌شان مواد فاسد شد، اگر بیمارشان بی‌برق ماند، چه کسی مسئول است؟
در شرایطی که فشارهای اقتصادی، تورم و بحران معیشت وجود دارد، ناتوانی از تأمین پایه‌ای‌ترین نیازها، یعنی آب و برق، می‌تواند آسیب جدی به اعتماد مردم به ساختار خدمات عمومی وارد کند. این اعتماد، ستون پایداری هر جامعه‌ای است و با تکرار بی‌توجهی، ترمیم آن بسیار دشوار خواهد بود.
اگرچه افزایش مصرف برق و کمبود منابع آب در تابستان طبیعی است، اما این بحران نشان می‌دهد که راهکارهای گذشته دیگر کافی نیستند. اکنون زمان آن رسیده که نگاه بلندمدت و علمی به مسئله داشته باشیم. کارشناسان این حوزه بر این باورند که برای جلوگیری از گسترش بحران، انجام مجموعه‌ای از اقدامات مشخص ضروری است.
از وعده تا عمل؛ مردم شفافیت می‌خواهند
به اعتقاد آن‌ها، راهکارهایی مانند تدوین و اجرای دقیق جدول‌های خاموشی همراه با اطلاع‌رسانی شفاف، نوسازی شبکه‌های توزیع برق و آب به‌ویژه در مناطق پرجمعیت استان البرز، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی در سطح محلی، توسعه زیرساخت‌های برق اضطراری در مراکز درمانی و حیاتی و آموزش عمومی در خصوص مصرف بهینه و اصلاح الگوی مصرف در خانواده‌ها، می‌تواند نقش مؤثری در کنترل این بحران و کاهش پیامدهای آن ایفا کند.
در کنار دولت، مردم نیز نقشی حیاتی دارند. امروز مصرف بی‌رویه آب برای شست‌وشوی خودرو یا برق برای وسایل غیرضروری، نه‌تنها پرهزینه است، بلکه فشار بیشتری بر شبکه وارد می‌کند. فرهنگ صرفه‌جویی باید از شعار خارج و به رفتار روزانه تبدیل شود. مردم استان البرز بارها در بحران‌ها نشان داده‌اند که با مسئولیت‌پذیری و همراهی می‌توانند از شرایط سخت عبور کنند.
این مردم انتظار دارند که در برابر این همکاری، با صداقت و شفافیت مواجه شوند؛ نه وعده‌های تکراری و بی‌عمل. قطعی‌های این روزها شاید تمام شوند، اما اثر آن‌ها بر روان، اقتصاد و اعتماد مردم تا مدت‌ها باقی می‌ماند. از مسئولان انتظار می‌رود پیش از آن‌که بحران گسترده‌تر شود، اقداماتی جدی، عملی و قابل لمس انجام دهند. مردم همکاری می‌کنند اما انتظار دارند که دیده شوند، درک شوند و پاسخ بگیرند.
فرصت باقی است؛ آینده را نجات دهیم
مسئولان هم بارها تأکید کرده‌اند که عبور از تابستانی گرم و سخت، تنها با همکاری همگانی ممکن است. صرفه‌جویی به معنای سختی یا محرومیت نیست، بلکه نشانه‌ای از آگاهی، مسئولیت‌پذیری و همراهی اجتماعی برای حفظ منابعی است که در حال تمام شدن هستند.
مسئولان و کارشناسان تأکید می‌کنند که راه عبور از این بحران، مشارکت فعال مردم در تغییر رفتار مصرفی، شفافیت بیشتر مسئولان در اطلاع‌رسانی و اجرای فوری طرح‌های بهینه‌سازی مصرف در سطوح مختلف است. آینده استان، به‌ویژه در شرایط گرمایش زمین و تغییر اقلیم، نیازمند تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه و همکاری جدی همگان است.
در پایان باید گفت که اگر امروز شرایط را به‌درستی مدیریت نکنیم، بحران انرژی در سال‌های آینده نه‌تنها تکرار خواهد شد، بلکه گسترده‌تر، پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود. امروز فرصت داریم که با تدبیر و مشارکت، آینده‌ای پایدارتر بسازیم؛ بیایید این فرصت را از دست ندهیم.