هوش مصنوعی ماشین‌به‌ماشین، کلید واقعی درآمدزایی از 5G و 6G

با بلوغ شبکه‌های نسل پنجم و چشم‌انداز ظهور نسل ششم، اپراتورهای تلفن همراه در سراسر جهان در تلاشند ارزش بیشتری از سرمایه‌گذاری‌های کلان خود در زیرساخت‌ها به دست آورند. 

به گزارش اعتماد، این روند در ایران نیز قابل مشاهده است؛ به‌طوری که طبق گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تا پایان بهار ۱۴۰۴، کشور دارای ۲۳۸۰ سایت فعال نسل پنجمی است. در این میان، همراه اول با سهم ۵۲ درصدی پرچمدار توسعه 5G محسوب می‌شود و ایرانسل نیز مابقی سهم را در اختیار دارد. افزون بر این، در بخش اشتراک‌های M2M (ارتباط ماشین‌به‌ماشین) همراه اول با ۶۸ درصد سهم بازار پیشتاز است و ایرانسل با ۲۸ درصد در رتبه دوم قرار دارد. این داده‌ها نشان می‌دهد که همانند روندهای جهانی، در ایران نیز فرصت‌های نوین درآمدی از رهگذر هوش مصنوعی ماشین‌به‌ماشین و کاربردهای مبتنی بر 5G و 6G  اهمیت روزافزون یافته است.

تغییر تمرکز از هزینه‌کاهی به خلق ارزش

بر اساس تحلیل‌های تازه، استفاده از چت‌بات‌های مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ اگرچه هزینه‌های خدمات مشتری را کاهش می‌دهد، اما نقشی بنیادین در توسعه ظرفیت‌های شبکه ندارد. در مقابل، هوش مصنوعی آگاه از طیف فرکانسی (RF-aware AI) با تمرکز بر ارتباطات فوق‌مطمئن و کم‌تأخیر (URLLC) و بهینه‌سازی پویا در تخصیص طیف، می‌تواند دریچه‌ای تازه به سوی بازارهای جدید و قراردادهای پرمنفعت برای اپراتورها بگشاید.

هوش در لایه فیزیکی شبکه

ساختار نرم‌افزاری و مجازی‌سازی روزافزون شبکه‌های بی‌سیم امکان تعبیه هوش مصنوعی را در لایه‌های فیزیکی و پردازشی شبکه فراهم کرده است. در این لایه‌ها تصمیمات در بازه‌های میکروثانیه‌ای گرفته می‌شوند؛ موضوعی حیاتی برای کاربردهایی همچون خودروهای خودران، کارخانه‌های هوشمند و واقعیت افزوده. در چنین محیط‌هایی، مدل‌های سنتی شبیه‌سازی کانال‌های مخابراتی پاسخگو نیستند و نیاز به یادگیری زنده و تطبیقی به‌وضوح احساس می‌شود.

فرصت‌های جدید درآمدی

نمونه‌های کاربردی نشان می‌دهند که ارزش واقعی در ایجاد تضمین‌های عملکردی است. به عنوان مثال، در صنایع هوشمند، نیاز به تضمین تأخیر کمتر از ۱۰ میلی‌ثانیه با قابلیت اطمینان نزدیک به ۱۰۰ درصد وجود دارد. یا در رباتیک از راه دور و جراحی‌های تله‌اپراتوری، پایداری شبکه نقشی حیاتی ایفا می‌کند. در این سناریوها، اپراتورها می‌توانند با ارائه خدمات قابل تضمین، قراردادهایی چندین برابر پرمنفعت‌تر از صرفه‌جویی‌های ناشی از چت‌بات‌ها به دست آورند.

ایمنی و دفاع

بُعد امنیتی نیز از دیگر حوزه‌های برجسته است. هوش مصنوعی آگاه از طیف می‌تواند سیگنال‌های ناشناخته یا غیرهمکار را در زمان واقعی شناسایی کرده و تهدیدهای احتمالی را طبقه‌بندی کند. این قابلیت، به‌ویژه در ارتباطات عمومی و نظامی، نه‌تنها ارزش فنی بلکه ارزش اقتصادی بالایی دارد و می‌تواند به‌عنوان سرویسی پول‌ساز در قراردادهای چندجانبه مطرح شود.

گذار از مدل‌های ایستا به سامانه‌های یادگیرنده

رویکردهای سنتی که سیگنال‌های ناشناخته را صرفاً نویز تلقی می‌کردند، امروز دیگر کارآمد نیستند. اکنون سامانه‌های نوین با استفاده از پردازش استنتاجی، تحلیل الگو و طبقه‌بندی بلادرنگ، قادرند منابع تداخل را شناسایی و طیف فرکانسی را بهینه‌سازی کنند. چنین قابلیتی به شبکه‌ها خاصیت «خودبهینه‌سازی» واقعی می‌بخشد؛ قابلیتی که فراتر از شعارهای بازاری است.

گامی به سوی 6G

این فناوری‌ها نه‌تنها در شبکه‌های 5G  و معماری‌های O-RAN قابل استقرارند، بلکه زمینه‌ساز جهش به سمت نسل ششم نیز محسوب می‌شوند. در آینده، مدیریت پویا و اشتراکی طیف، از ارکان اصلی 6G  خواهد بود و اپراتورهایی که امروز به سرمایه‌گذاری در این عرصه بپردازند، فردا در خط مقدم رقابت جهانی خواهند ایستاد.

کارشناسان تأکید می‌کنند صنعت مخابرات در نقطه عطفی قرار دارد: یا باید به سودهای محدود ناشی از کاهش هزینه‌ها دل خوش کند، یا با پذیرش هوش مصنوعی ماشین‌به‌ماشین به سمت خلق مدل‌های کسب‌وکار نو و جریان‌های درآمدی پایدار حرکت کند. آینده‌ی واقعی هوش مصنوعی در مخابرات، نه در گفت‌وگو با مشتری، بلکه در هوشمندسازی لایه‌های فیزیکی و تضمین کیفیت خدمات در دنیای پرشتاب 5G و 6G رقم خواهد خورد.